GOTOWOŚĆ SZKOLNA. CO POWINIEN UMIEĆ 6-LATEK?

Rozwój fizyczny i motoryczny

Dziecko jest już samodzielne w zakresie czynności samoobsługowych - w toalecie, w samodzielnym ubieraniu się, przy jedzeniu. Swobodnie porusza się, biegając i chodząc. Łączy też proste ruchy w złożone kombinacje (bieg i skok, chwytanie i rzucanie piłki), jego ruchy stają się płynne, rytmiczne i harmonijne. Dziecko opanowuje takie czynności jak jazda na rowerze, rolkach, łyżwach, pływanie.

Zmiany zachodzą też w funkcjonowaniu mózgu, wyrównuje się w nim udział fal theta i alpha, wzrasta synchronizacja między aktywnościami w różnych obszarach mózgu oraz koordynacja między płatami czołowymi a innymi częściami mózgu. Zmiany te stanowią podstawę do kontrolowania własnych zachowań, kierowania uwagą, przewidywania i tworzenia planów oraz rozwiązywania problemów logiczno-matematycznych. Dziecko potrafi wykonywać wymagające precyzji ruchy narzędziowe, np. wiąże sznurki, nawleka igłę, szyje, używa kredek i pędzli. Z każdym miesiącem jego ruchy stają się coraz bardziej precyzyjne.

 

Rozwój poznawczy

Dziecko w wieku sześciu lat różnicuje już drobne formy, np. litery alfabetu, różnicuje odcienie barwne, imituje melodie, zachowując tonację i rytm, potrafi skopiować trójkąt i spiralę, kopiuje też litery, co jest dobrą bazą do nauki pisania. Potrafi też oceniać stosunki przestrzenne z perspektywy własnej i innych osób.

Ważne dla gotowości szkolnej jest to, że sześcioletnie dziecko jest już zdolne do hamowania reakcji i planowania działań, podczas ich wykonywania jest wytrwałe i systematyczne. Stosuje pierwsze strategie pamięciowe, np. strategię powtarzania. Liczy wprost i wspak, rozumie powiązania liter oraz dźwięków. Sześciolatek potrafi też szeregować systematycznie i hierarchicznie klasyfikować, stosując odpowiednie zasady. W zabawach tematycznych wykorzystuje wyobrażenia reproduktywne i antycypacyjne. Odróżnia też własne przekonania od cudzych i rozumie, że mogą być one prawdziwe lub fałszywe.

 

Sprawności językowe i komunikacyjne

Dziecko w wieku sześciu lat rozumie ok. 10 tys. słów (słownik bierny). W okresie zakończenia nauki przedszkolnej używa mniej więcej połowy z nich, jednak udowodniono, że uczeń szkoły podstawowej poznaje średnio 20 słów dziennie, a jego słownik czynny znacząco się poszerza. Tworzy też złożone formy gramatyczne, buduje definicje funkcjonalne i opisowe, używa z sensem form gramatycznych przy tworzeniu nowych słów.

Sześciolatek potrafi odróżnić opowiadanie od innych form wypowiedzi, a jego opowiadania składają się z wielu epizodów i zawierają wszystkie niezbędne elementy strukturalne. Dziecko rozumie też niektóre słowa wieloznaczne i metafory oraz wykracza w stadium wstępnego czytania. Maluch zdolny jest do przewidywania i rozumienia zachowań innych osób, zarówno realnych jak i fikcyjnych.

 

Rozwój emocjonalny

Sześciolatek rozumie już większość emocji, potrafi je nazwać, używa określeń czasownikowych. Orientuje się też w mentalnych przyczynach występowania emocji i potrafi opanować złość lub strach. W okolicach 6 r.ż. dziecko dostrzega różnicę między uczuciami przeżywanymi a ujawnianymi, dzięki czemu opanowuje reguły ekspresji emocji i nabywa umiejętności zaradczych. Pozwala mu to na manipulację uczuciami innych osób dzięki odpowiedniemu udawaniu własnych przeżyć.

 

Rozwój społeczny

Sześciolatek w grupie umie już współdziałać z innymi dziećmi, choć lubi dominować i zdarza mu się przejawiać agresję skierowaną na konkretną osobę. Zaczyna spędzać coraz więcej czasu z innymi dziećmi. Dziecko w tym wieku opanowuje wiele reguł zachowania, potrafi też empatyzować zarówno z bliskimi, jak i nieznanymi lub fikcyjnymi osobami. Zaczyna zawierać pierwsze przyjaźnie oparte na wspólnocie zainteresowań.

 

Rozwój moralny

Dziecko w wieku sześciu lat kieruje się już zasadą relatywizmu moralnego, przestrzega norm, aby dostać nagrodę. Ma opanowane wiele istotnych reguł moralnych, a w swoim zachowaniu zmierza do ukarania osób postępujących niezgodnie z przyjętymi zasadami.

 

Rozwój osobowości

Dziecko uczy się odraczania gratyfikacji, choć może mieć z tym jeszcze problem. Jest wrażliwe na krytykę i ma wyraźną potrzebę osiągnięć. Zna podstawy różnic płciowych oraz obraz własnej osoby, w którym dominuje jednak określanie się poprzez posiadanie. Ukształtowana jest też samoocena, która sprawia, że przekonania dziecka na temat siebie stają się trwałe.

 

Formy aktywności

Sześciolatki potrafią już budować z klocków złożone konstrukcje, układać puzzle i rysować bogate w szczegóły obrazki. Potrafią napisać swoje imię i niektóre krótkie wyrazy. Chętnie uczestniczą w uczeniu się o charakterze spontaniczno-reaktywnym, a podczas zabaw z innymi organizują bogate w treść role. Duże zainteresowanie zaczynają okazywać zabawom receptywnym- chętnie oglądają telewizję, obrazki czy książki, co stanowi dobry punkt wyjścia do rozpoczęcia z dzieckiem nauki.